Achtergrond Regio Deals

Regionale partners (publieke partijen zoals lokale overheden of maatschappelijke organisaties, en private partijen) nemen het initiatief voor een voorstel voor een Regio Deal door met elkaar een opgave en een aanpak op te stellen. De voorstellen worden ingediend bij het ministerie dat de Regio Deals coördineert. Komt een voorstel in aanmerking voor een Regio Deal, dan werken de samenwerkende partners in de regio samen met het ministerie van LNV en de betrokken vakdepartementen het voorstel uit tot een Regio Deal.

Onder het huidige kabinet Schoof is de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening verantwoordelijk voor Regio Deals.

Brede welvaart

Regio Deals richten zich altijd op de integrale aanpak van meervoudige opgaven. In regio's wonen, werken en leven mensen, het is de plek waar bedrijven investeren en innoveren en waar mensen elkaar treffen bij sociale en culturele voorzieningen. De plek waar mensen veilig, gelukkig en gezond willen kunnen leven. Deze thema's zijn onderling sterk verbonden en zijn regiospecifiek. Om het doel van de Regio Deal-aanpak te realiseren - de leefbaarheid en veerkracht van alle regio's stimuleren - is een doeltreffende regionale aanpak nodig. Een integrale aanpak die rechtdoet aan de samenhang tussen deze elementen die we ook wel 'brede welvaart' noemen. Wanneer maatregelen zich immers op één vraagstuk richten, kan dit onbedoeld invloed hebben op andere opgaven. Daarom zijn samenwerking - in de regio en tussen Rijk en regio - cruciaal, net als de integraliteit van de aanpak.

Definitie Brede welvaart:  Brede welvaart kan worden omschreven als het welzijn van inwoners in brede zin (vergelijkbaar met de Engelse term ‘well-being’). Het betreft alles wat mensen van waarde vinden (PBL/SCP/CPB 2017). Wat van waarde is, wordt daarbij breed opgevat: het gaat bijvoorbeeld om het kunnen voorzien in het levensonderhoud, gezondheid, veiligheid, persoonlijke ontplooiing en sociale contacten, maar ook om zaken waar om ideologische redenen waarde aan wordt gehecht zoals het behoud van biodiversiteit of rechten voor groepen inwoners waar iemand zelf niet toebehoort. Ook is er bij brede welvaart oog voor hoe het huidig welzijn van inwoners van een land of regio samenhangt met het welzijn van mensen buiten de regio (‘elders’) en het toekomstig welzijn binnen en buiten de regio (‘later’). Brede welvaart biedt dus een raamwerk, waarbij alle aspecten die belangrijk zijn voor het welzijn van mensen, zowel in het ‘hier en nu’ als ‘elders’ en ‘later’, in samenhang worden bekeken. Het formuleren van beleid dat brede welvaart wil bevorderen, gaat in wezen om het maken van afwegingen binnen dit raamwerk (Uit: Bevorderen van brede welvaart in de regio. PBL. Evenhuis, et al, 2020)

Cofinanciering

Toewijding is een belangrijke voorwaarde voor het succes van een Regio Deal. Cofinanciering door regionale partijen is daarbij een belangrijk aspect. Om een beroep te kunnen doen uit gelden uit de Regio Envelop, dienen de samenwerkende partners in de Regio de deal mee te financieren. Voor deze cofinanciering geldt een richtsnoer van 50 procent, maar wordt uiteindelijk vastgesteld op basis van draagkracht. Kwetsbare regio's mogen beargumenteerd afwijken.

Eerste drie tranches

In het Regeerakkoord Rutte III werden 6 regionale opgaven benoemd, die uitmondden in de eerste tranche van 5 Regio Deals: Brainport Eindhoven, Zeeland, Rotterdam-Zuid, BES-Eilanden en ESTEC/Space Campus Noordwijk.

Eind 2018 werd de regeling opengesteld voor een tweede tranche. Het kabinet koos 12 voorstellen uit 88 aanmeldingen. Deze deals werden in de loop van 2019 gesloten. In de derde tranche werden in februari 2020 14 voorstellen geselecteerd. In juli 2020 zijn deze deals gesloten.

Uiteindelijk zijn er tijdens de kabinetsperiode Rutte III 30 deals gesloten. Dat zijn de volgende deals: Natuurinclusieve Landbouw Noord Nederland, Noordoost Fryslân/Holwerd aan Zee, Zuid- en Oost Drenthe, Twente, Achterhoek, Parkstad Limburg, Zeeland, Rotterdam-Zuid, Brain-Port Eindhoven, Foodvalley, BES-Eilanden, ZaanIJ, Den Haag-Zuidwest, het Groene  Hart, Midden- en West Brabant, Noordelijk-Flevoland  Groningen-Noord, Oost-Groningen, Zwolle, Veluwe, Rivierenland, CleanTechRegio, Noordoost Brabant, Noord-Limburg, Drechtsteden-Gorinchem, Zuid-Hollandse Delta, Utrecht Overvecht, Batau en Vollenhove, Kop van Noord-Holland, Zeeuws-Vlaanderen en Zuidoost Friesland. Over deze deals vindt u meer informatie op de pagina Alle Regio Deals.

Vierde, vijfde en zesde tranche

Het kabinet Rutte IV heeft 900 miljoen euro beschikbaar gesteld voor drie nieuwe tranches Regio Deals. In de vierde tranche heeft het Rijk € 284,2 miljoen beschikbaar gesteld, in het najaar van 2023 zijn 14 nieuwe Regio Deals gestart. Voor de vijfde tranche zijn in 2024 22 Regio Deals gestart, in totaal is daarvoor € 384,6 miljoen uitgetrokken. Voor de zesde tranche is een bedrag van € 244,3 miljoen gereserveerd.